Η λειτουργική και άμεση επικοινωνία με τους γονείς είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα μία παιδαγωγικής διαδικασίας. Η ολοκληρωμένη ενημέρωση τους, οι προτάσεις που ανταλάσσουμε, η εξατομικευμένη καθοδήγηση καθώς και η επαναξιολόγηση όλων αυτών που έχουν συμβεί είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Ετυμολογικά, η λέξη παιδαγωγική προέρχεται από τις λέξεις παις (παιδί) και άγω (οδηγώ). Πλέον ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για όλο το φάσμα των ηλικιών καθώς περιλαμβάνει ένα μεγάλο κράμα όρων όπως μάθηση, διδασκαλία, εκπαίδευση, μόρφωση, κοινωνικοποίηση κοκ. Άρα κι εμείς ως παιδαγωγοί (είτε εκπαιδευτικοί είτε θεραπευτές/τριες) ακολουθούμε τις παιδαγωγικές διαδικασίες όχι μόνο με τα παιδιά αλλά και με τους/τις γονείς/κηδεμόνες/φροντιστές, τους/τις συναδέρφους/σσες, τους/τις φοιτητές/ριες αλλά και ολόκληρη την κοινωνία.
Παρακάτω,
ακολουθούν 8 σκέψεις (και πιθανά λάθη) που – ίσως – εμποδίζουν την πιο
ολοκληρωμένη επικοινωνία μας με τους γονείς.
1. Η Πόρτα
Σε όλα τα πλαίσια εργασίας (ακόμη και στα ιδιαίτερα στο σπίτι) η
πόρτα είναι ίσως η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε μία μαθησιακή σύσκεψη και
τους/τις γονείς. Η πόρτα δημιουργεί δύο διαφορετικούς κόσμους που τρέχουν
παράλληλα – ο μέσα χώρος που πραγματοποιείται η παιδαγωγική διαδικασία και ο
έξω χώρος μέσα στον οποίο οι γονείς αναμένουν. Ο τρόπος συμπεριφοράς των παιδαγωγών
κατά την αρχή, το ενδιάμεσο αλλά και το τέλος της διαδικασίας αυτής ίσως να
αποκτούσε μία άλλη φόρμα, εάν έστω και για μία φορά οι παιδαγωγοί ήταν αυτοί/ές
που βρίσκονταν από την άλλη μεριά της πόρτας. Εάν οι παιδαγωγοί ήταν αυτοί/ές
που περίμεναν με αγωνία στο χώρο έξω από τα τεκταινόμενα.
2.
Ο Λόγος
Κάθε χρόνο, πηγαίνοντας
σε ένα γιατρό για να κάνουμε γενικές εξετάσεις, μας μιλά με έννοιες όπως LDL και
HDL ή και ΤΚΕ. Πέρα
από το ότι κάποιοι/ες από εμάς δεν καταλαβαίνουμε τι μας λέει (προσπαθώντας,
ωστόσο, να δείξουμε το κατάλληλο ενδιαφέρον), στο τέλος δύο είναι τα συνηθέστερα
:
είτε να πούμε «εσείς
ξέρετε γιατρέ»
είτε να ρωτήσουμε
«τι εννοείτε, γιατρέ;»
Εάν, ωστόσο, μας
μίλαγε με όρους όπως η πίεση, ο πόνος, η χοληστερίνη μπορεί να μην είχαμε το
θεωρητικό υπόβαθρο, αλλά σίγουρα η κατανόηση μας σε σχέση με το ζήτημα θα ήταν
πιο ξεκάθαρη. Ο Gergen (2016) αναφέρεται σε αυτές τις περιπτώσεις ως
απορρόφηση των λεξιλογίων ανεπάρκειας από την κοινή γλώσσα. Με άλλα λόγια,
έχουμε μία πολιτισμική διάδοση επαγγελματικών όρων, όπως η υγεία, και μία
παράλληλη πολιτισμική ανακατασκευή του όρου αυτού. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να αναφερθώ παραπάνω
ώστε να γίνει ο κατάλληλος συσχετισμός για την παιδαγωγική διαδικασία.
3.
Η Αμφισβήτηση
Αρκετές φορές, πολλοί/ές
γονείς, παιδιά και επαγγελματίες μπορεί να (μας) αμφισβητήσουν. Αυτό συμβαίνει για
διάφορους λόγους όπως η ηλικία, μία συμπεριφορά ή ακόμη και για μία γνώμη μας
πάνω σε ένα παιδαγωγικό θέμα. Ιδιαίτερα
εάν το συσχετίσουμε και με τα λεγόμενα του Gergen που
αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο να υποστηρίζουμε ότι ξέρουμε
κάτι αλλά το μόνο που ξέρουμε να είναι το προσωπικό βίωμα που έχουμε εμείς σε
σχέση με αυτό. Ο τρόπος αντιμετώπισης μας, λοιπόν, πάνω στα πλαίσια της παιδαγωγικής
διαδικασίας θα πρέπει να ενισχύει την ανακαλυπτική μάθηση τόσο των γονέων όσο
και των παιδιών. Η αμφισβήτηση συνεπάγεται και τον απώτερο στόχο της μαθησιακής
σύσκεψης που είναι ο/η μαθητής/τρια μας να φτάσει σε ένα σημείο που να μην μας
χρειάζεται. Ένας απώτερος στόχος που θέλει δημοκρατικούς/ές πολίτες/σσες που να
μπορούν να κατέχουν κριτική σκέψη. Η αμφισβήτηση μόνο οφέλη μπορεί να φέρει εάν
τη διαχειριστούμε με τον καταλληλότερο τρόπο σε σχέση με αυτόν/ή που
επικοινωνούμε.
------------------------------------------------------------------------------
4.
Η Αυθεντία
Ο/Η Παιδαγωγός
δεν είναι αυθεντία. Η αλήθεια έχει μία πολυπρισματική διάθεση και σχετίζεται με
την αφήγηση του/της εκάστοτε ανθρώπου. Η κοινωνικοπολιτισμικά προσδιορισμένη
μάθησή μας που πιθανά να μας επιστρέφει σε μία λογική του ότι ο/η δάσκαλος/α έχει
όλη τη γνώση είναι κάτι που δε συμβαδίζει με τις σύγχρονες παιδαγωγικές
διαδικασίες. Η γνώση είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, μία κοινωνική διεργασία που
πηγάζει από τον πολύλογο. Ο/Η παιδαγωγός οφείλει να είναι ο/η πρώτος/η
ευαισθητοποιημένος/η παίκτης/τρια, ο πρώτος/η που βρίσκεται σε μία μαθησιακή
διαδικασία. Και ως παιδαγωγός οφείλει να άγει τους γονείς προς αυτή, την ίδια, κατεύθυνση.
5.
Το Κύρος
Το γεγονός ότι
πολλοί/ές παιδαγωγοί έχουν παρακολουθήσει μεταπτυχιακά, σεμινάρια και εκπαιδεύσεις
σε διαφόρους μεθόδους και τεχνικές, δεν σημαίνει ότι έχουν και την κατάλληλη
εξειδίκευση πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα. Η διαθεματικότητα και η
διεπιστημονικότητα είναι δύο όροι που ισορροπούν ανάμεσα σε έναν κόσμο
εξειδικεύσεων και πιστοποιήσεων – και ίσως ανάμεσα στις τόσες σμικρύνσεις της
παρατηρητικότητας μας. Όπως ακούγεται και σε μία πολύ γνωστή ταινία... «Κοίτα
κοντά... και πιο κοντά... Γιατί όσο πιο κοντά κοιτάς, τόσα περισσότερα θα
χάσεις.».
Και τι έγινε εάν
δεν ξέρουμε κάτι;
Και τι έγινε εάν
ζητήσουμε βοήθεια;
Εάν το πούμε
στους γονείς;
Εάν παραδεχθούμε
ότι δεν ξέρουμε;
Το κοινωνικό κύρος εξηγείται ως μία υποκειμενική αξιολόγηση
των μελών της κοινωνίας για τα υπόλοιπα μέλη (Λώλης, 2015).
Τι θα πιστέψουν οι γονείς για εμάς;
Να δείξουμε ότι ξέρουμε.
Να δείξουμε ότι είμαστε επαγγελματίες.
Να δείξουμε το κύρος μας έναντι στο δικό τους.
6.
Η Καθοδήγηση
Όπως αναφέρθηκε και
παραπάνω, παιδαγωγική τελούμε σε όλους και όλες. Η επεξήγηση, η δημιουργία ενός
κλίματος συνεργασίας αλλά και η αντιμετώπιση μη λειτουργικών καταστάσεων είναι
μερικά από τα βασικά ζητούμενα αυτής. Ωστόσο, πολλές φορές, οι διάφορες
καταστάσεις και τα συναισθήματα που γεννιούνται είναι αδύνατο να κρατήσουν την
κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην επικοινωνία των μερών. Ποιος/α όμως μπορεί να
αλλάξει το κλίμα αυτό; Ποιος/α θα καθοδηγήσει και πάλι; Γιατί ναι μεν
απαιτείται η ύπαρξη ειλικρίνειας αλλά ο τρόπος έκφρασης αυτής ανήκει - εν γένει
- στην παιδαγωγική διαδικασία.
------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------
7.
Το Περιβάλλον
Ο/Η γονέας που
φέρνει το παιδί στη μαθησιακή σύσκεψη δεν είναι ο/η μόνος/η που υπάρχει στο
περιβάλλον του παιδιού. Ο/Η παιδαγωγός οφείλει να αντλεί πληροφορίες για όλο το
περιβάλλον του παιδιού, ώστε να γνωρίζει τα ερεθίσματα, τις απόψεις αλλά και
τον καθημερινό τρόπο ζωής. Οι μαθητές/τριες μας είναι κοινωνικά όντα και ο
ρόλος του/της μαθητή/τριας είναι ένας από τους άπειρους ρόλους που έχουν ή τους
έχουν ‘φορεθεί’ κατά την καθημερινή τους ζήση.
8.
Η Απόκρυψη
Η πόρτα, όπως
αναφέρθηκε παραπάνω, μπορεί να αποτελεί μία διαχωριστική γραμμή, αλλά πολλές
φορές είναι κι ένας τρόπος ώστε το παιδί να μπορεί να συγκεντρωθεί, να
επενδύσει και να εμπιστευτεί. Το κλείσιμο της, λοιπόν, θα πρέπει να έχει στόχο
– όπως θα πρέπει να έχει στόχο και το άνοιγμα της. Η πόρτα είναι ένα βέλος της
φαρέτρας μας. Η χρήση του βέλους αυτού χρειάζεται δόμηση, αποδόμηση και
αναδόμηση ανάλογα με τη συνθήκη μέσα στην οποία το χρησιμοποιούμε. Η είσοδος
των γονέων μέσα στην αίθουσα για να παίξουν, η έξοδος των παιδιών έξω από την
αίθουσα για να μάθουν αποτελούν δύο πολύ καλές πηγές αμφισβήτησης και κριτικής
σκέψης απέναντι στο επάγγελμα που έχουμε επιλέξει να κάνουμε.
Κατανοητό γίνεται, λοιπόν, πως η
επικοινωνία με τους γονείς ή κηδεμόνες είναι ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό
μίας παιδαγωγικής ετεροτήτων. Οι ανοιχτοί δίαυλοι, η ηρεμία καθώς και η σωστή
ενημέρωση και από τις δύο πλευρές είναι μερικά παραδείγματα ενός εποικοδομητικού
πολύλογου.
*Η λέξη «γονείς» επιλέχθηκε για λόγους
διευκόλυνσης της ανάγνωσης.
Εργοθεραπευτής, ΜΕd
Κριτική Παιδαγωγική και Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών
Εμψυχωτής Θεατρικού Παιχνιδιού
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Γούναρη,
Π. & Γρόλλιος, Γ. (2010). Κριτική
Παιδαγωγική. Μια συλλογή κειμένων. Αθήνα: Gutenberg.
Γράβαρης, Δ., Παπαδάκης, Ν. (2005). Εκπαίδευση και εκπαιδευτική πολιτική.
Αθήνα: Σαββάλας.
Gergen, J,K. (2016) Θεραπευτικές Πραγματικότητες. Συνεργασία,
Καταπίεση και Σχεσιακή Ροή (Κ. Παγκάλου, Μτφρ.). Αθήνα:
Πεδίο.
Καλαϊτζοπούλου,
Μ. (2001). Ο εκπαιδευτικός ως
στοχαζόμενος επαγγελματίας. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Λώλης, Β.
(2015). Νέες Μορφές Εργασίας και το
Κοινωνικό Κύρος των Εργαζομένων. Αθήνα: Παπαζήσης.
Mezirow, J. (2007). Η Μετασχηματίζουσα Μάθηση (Γ. Κουλαουζίδης, Μτφρ.). Αθήνα:
Μεταίχμιο.
Slavin, R.E. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία
(Ε.
Εκκεκάκη,
Μεταφ.).
Αθήνα: Μεταίχμιο.