Το θεατρικό παιχνίδι σύμφωνα με τη μέθοδο του κ. Λάκη Κουρετζή (2008) αποτελείται από τέσσερα στάδια, αν και κατά την εφαρμογή του σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας υπάρχει πιθανότητα να εφαρμόζονται μόνο τα πρώτα τρία στάδια.
Κατά το πρώτο στάδιο, αυτό της ευαισθητοποίησης, οι παίκτες/παίκτριες εισάγονται με ερεθίσματα που απαιτούν αισθητικοκινητικές αποκρίσεις και αφορούν στις πρώτες ερωτήσεις που θέτει ο/η εμψυχωτής/εμψυχώτρια. Οι ερωτήσεις αυτές ναι μεν ακούγονται από το στόμα του/της εμψυχωτή/εμψυχώτριας, αλλά αποτελούν μία διερεύνηση για τις ανάγκες και τις επιθυμίες της ομάδας. Σε αυτό το στάδιο η ομάδα αρχίζει να διαμορφώνεται και να αποκτά τη συλλογική δυναμική της. Ο/Η εμψυχωτής/εμψυχώτρια βρίσκεται εκεί, παίζοντας και καθοδηγώντας στο δρόμο που η ίδια η ομάδα επιλέγει.
Στο στάδιο παιχνίδι των ρόλων κι ενώ οι πρώτες ερωτήσεις έχουν δημιουργήσει νέα ερωτήματα, η ομάδα αρχίζει να λαμβάνει ρόλους (θεατρικούς και μη) με στόχο τόσο την προσωπική έκφραση του καθενός, αλλά και την έκφραση της ολότητας αυτής – στο εδώ και τώρα, δηλαδή, συντελείται μία προβολή των βιωμένων εμπειριών. Στο θεατρικό παιχνίδι δεν υπάρχει μοίρασμα ρόλων και συνθηκών. Ο/Η κάθε παίκτης/παίκτρια είναι σε θέση να επιλέξει από μόνος/μόνη του/της τί θέλει, αλλά και τί θα πράξει. Μέσα από αυτούς τους ρόλους ακμάζει η ανακαλυπτική μάθηση (Slavin, 2007), όπου ο ρόλος του/της ερευνητή/ερευνήτριας δρα όχι μόνο για τους/τις παίκτες/παίκτριες αλλά και για τον/την εμψυχωτή/εμψυχώτρια. Ακόμη και σε περιπτώσεις που αυτή η επιλογή είναι αδύνατη, η εμψυχωτική διαδικασία οφείλει να διερευνήσει το γιατί και να επιστρέψει ξανά στο προηγούμενο στάδιο. Ο/Η εμψυχωτής/εμψυχώτρια δεν δρα ως διαφωτιστής/διαφωτίστρια της διαδικασίας, αλλά ως ένας/μία κριτικός/κριτική παίκτης/παίκτρια.
Το τρίτο στάδιο ονομάζεται το στάδιο του σκηνικού δρώμενου, όπου οι παίκτες/παίκτριες αναπαράγουν με το προσωπικό τους τρόπο ό,τι έχουν ζήσει κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων σταδίων (Γκόβας, 2003). Ο τρόπος έκφρασης είναι μία προσωπική αναζήτηση του/της εκάστοτε παίκτη/παίκτρια, αλλά και μία συλλογική αναζήτηση της ομάδας προς τη δημιουργία ενός δρώμενου που θα περιλαμβάνει όσα βιώθηκαν. Με αυτό τον τρόπο η γνώση αναδιαμορφώνεται διαρκώς χωρίς να είναι μία στείρα διαδικασία.
Το τελευταίο στάδιο δε γίνεται συνήθως στις προσχολικές και σχολικές ηλικίες, και είναι το λεγόμενο στάδιο της ανάλυσης (Γραμματάς, 2004). Σε αυτή τη στιγμή, οι παίκτες/παίκτριες κάνουν μία κριτική ανασκόπηση όσων βιώθηκαν και προσπαθούν να τα ανάγουν στην προσωπική τους πραγματικότητα. Η αποσύνθεση των πράξεων (βιωμένων εμπειριών) και η λογική τους σύνδεση με την πραγματική ζωή είναι ένας δυναμικός διάλογος/πολύλογος ανάμεσα σε όλα τα μέλη της ομάδας, προς αναγνώριση και μετασχηματισμό των όσων δημιουργήθηκαν. Αυτό το στάδιο παραλείπεται, πιθανά, γιατί στην παραδοσιακή εκπαιδευτική διαδικασία τα παιδιά φαίνεται να μην έχουν την ικανότητα της κριτικής σκέψης. Ωστόσο, το παιδικό δεν σημαίνει και παιδιάστικο και σίγουρα η μέθοδος του θεατρικού παιχνιδιού δεν αποτελεί μία αλάνθαστη μέθοδο. Ο/Η εμψυχωτής/εμψυχώτρια οφείλει να δρα σιωπηλά μέσα από το παράδειγμα του/της καθοδηγώντας δια της βιωμένης κατάστασης. Η ομάδα είναι αυτή που ορίζει το που μπορεί και το που θέλει να πάει.
Τέλος, καλό θα ήταν να αναφερθεί πως
όπως και στο μετασχηματισμό του Freire,
έτσι και στο θεατρικό παιχνίδι, η αλλαγή έρχεται με στάδια. Τα στάδια δεν
οριοθετούν τις δυνατότητες της ομάδας αλλά ενισχύουν τα μικρά βήματα προς
αποφυγή της ματαίωσης.
Εργοθεραπευτής, ΜΕd
Κριτική Παιδαγωγική
και Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών
Εμψυχωτής Θεατρικού
Παιχνιδιού
Γραμματάς, Θ. (2004). Το Θέατρο στο Σχολείο. Μέθοδοι Διδασκαλίας και Εφαρμογής. Αθήνα: Ατραπός.
Κουρετζής, Λ. (2008). Το Θεατρικό Παιχνίδι και οι Διαστάσεις του. Αθήνα: Ταξιδευτής.
Κουρετζής, Λ. (2010). Το Θεατρικό Παιχνίδι (Παιδαγωγική θεωρία, πρακτική και θεατρολογική προσέγγιση). Αθήνα: Καστανιώτης
Linder, T. (2008). Transdisciplinary Play-Based Assessment (2nd edition). Baltimore: Paul H. Brookes Publication Co.
Παπαγεωργίου, Ε. Γ. (2004). Ψυχιατρική. Αθήνα: Παρισιανός.
Piaget, J. (1962). Play, Dreams, and Imitations in Childhood. New York: W. W. Norton.
Swain, J., French, S. and Cameron, C. (2003). Controversial Issues in a
Disabling Society.
Buckingham: OU Press.
Τσιάρας, Α. (2014). Η Αναπτυξιακή Διάσταση της Διδακτικής του Δράματος
στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Παπαζήση.