Οι θεωρίες που αφορούν στο παιχνίδι και στη σημαντικότητα αυτού για την ανάπτυξη ενός/μίας ανθρώπου είναι τόσες πολλές που δεν θα μπορούσαν να χωρέσουν όλες εδώ. Με βασική αρχή ότι το παιχνίδι είναι μία γέφυρα κρυφής επικοινωνίας ανάμεσα στο παιδί και τον/την παιδαγωγό, μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα που είναι σημαντικό να αναφερθούν είναι:
- Το παιχνίδι γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της συγκεκριμένης εμπειρίας και της αφηρημένης σκέψης.
- Το παιχνίδι αποτελεί έναν έμμεσο ή άμεσο τρόπο προσπάθειας του παιδιού για επικοινωνία με το εξωτερικό του περιβάλλον εκφράζοντας:
Ανάγκες – Συναισθήματα
Γεγονότα και καταστάσεις
- Η μετατόπιση του πρωταγωνιστικού ρόλου στο παιδί, μπορεί να αποτελέσει παράγοντα διαχείρισης και αντιμετώπισης αυτού που έχει βιώσει.
- Η χρήση ‘φανταστικών σεναρίων’ βοηθά το παιδί να ελέγξει τον πόνο και την οποιαδήποτε κατάσταση.
- Τα παιδιά μπορεί να έχουν σημαντική δυσκολία στην προσπάθεια τους να εκφράσουν πως νιώθουν ή πως έχουν επηρεαστεί από αυτό που έχουν βιώσει.
- Η ποιότητα της σχέσης μεταξύ του παιδιού και του θεραπευτή είναι σημαντικός παράγοντας για την παρακίνηση και την ενεργή συμμετοχή του και έτσι καθορίζεται και το αποτέλεσμα της παρέμβασης.
Βάσει των παραπάνω, λοιπόν, είναι κατανοητό πως ένας/μία παιδαγωγός θα έπρεπε να πραγματοποιεί μαθησιακές συσκέψεις με παιδιά και εφήβους, χρησιμοποιώντας κατά κόρον το παιχνίδι αλλά και τις πολλαπλές του λειτουργίες.
Αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει διότι το παιχνίδι:
- Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης του παιδιού (κινητικά-γνωστικά-αισθητικά-ψυχοκοινωνικά-συναισθηματικά)
- Διακατέχεται από ένα εσωτερικό κίνητρο
- Εξυπηρετεί τη ‘θέαση’ τόσο του ίδιου του παιδιού όσο και του/της παιδαγωγού
- Εναρμονίζει διαφόρων ειδών ερεθίσματα
--------------------------------------------------------------------------------
Το παιχνίδι κατά τη διάρκεια μίας μαθησιακής σύσκεψης μπορεί να αποτελεί:
Μέσο Αξιολόγησης
Χρήση για αξιολόγηση των τομέων εκτέλεσης και όλων των δεξιοτήτων.
Θεραπευτικό Μέσο
Χρήση ως μέσο
παρέμβασης ανάλογα την εποχή, την αρχική αξιολόγηση, τις ανάγκες και τους στόχους.
Στόχος Αγωγής
Σε πολλές περιπτώσεις
το παιχνίδι γίνεται ο ίδιος ο στόχος (π.χ. προσκόλληση σε μία εποχή).
Η θεωρία η
οποία αναπτύσσεται γύρω από τη λειτουργία του παιχνιδιού είναι τόσο μεγάλη που
η εφαρμογή της δεν μπορεί να χωρέσει σε δύο – τρεις γραμμές. Η εφαρμογή του
παιχνιδιού σε μία παιδαγωγική διαδικασία απαιτεί δεξιότητες όπως η
ευρηματικότητα, η συσχέτιση στόχου με μέσο, η φαντασία, η προσαρμογή σε
γρήγορες αλλαγές και τόσα ακόμη. Και κάπως έτσι, τα ερωτήματα που δημιουργούνται είναι πολλά.
- Τι γίνεται, λοιπόν,
όταν είμαστε σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προωθεί μονόπλευρα τη γνωστική
ανάπτυξη των μαθητών/τριών μας;
- Όταν ο χρόνος πιέζει
για να βγει η ύλη;
- Τι γίνεται όταν το
σύστημα τρέχει τόσο γρήγορα που παραμένουμε παθητικοί δέκτες;
- Και στην περίπτωση που
η ομάδα των μαθητών/τριών μας είναι συμπεριληπτική (άτομα με ειδικές
εκπαιδευτικές ανάγκες και μη), ποια η δική μας ευθύνη;
Άπειρες ερωτήσεις που
ζητούν απάντηση.
--------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------
Κλείνοντας, καλό θα
ήταν να αναφερθεί πως η γέφυρα επικοινωνίας που έχουμε αναπτύξει με τα παιδιά
στηρίζεται σε δύο βάσεις. Στη μία στεκόμαστε εμείς και στην άλλη το παιδί. Η
γέφυρα αυτή, λοιπόν, θα πρέπει να χτιστεί με πολλή προσπάθεια και πείσμα, ενώ
δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ένας σεισμός μπορεί να είναι καταστροφικός. Η γέφυρα
είναι ένα κατασκεύασμα που πολλές φορές χρειάζεται να το χτίζουμε ξανά και
ξανά.
Εργοθεραπευτής, ΜΕd
Κριτική Παιδαγωγική και Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών
Εμψυχωτής Θεατρικού Παιχνιδιού
Axline, V.
(1949). Play Therapy. New York: Ballantine Books.
Burke, J. P. & Schaaf, R. C. & Hall, T. B. L. (2008).
Family Narratives and Play Assessment. In L. D. Parham & L. S. Fazio
(Eds.), Play in Occupational Therapy for Children. St. Louis: Mosby
Elsevier.
Canadian
Association of Occupational Therapists (1996). Practice Paper: Occupational
Therapy and Children’s Play. Canadian Journal of Occupational Therapy,
63 (2), pp. 1-9.
Cooper, J.
R. (2000). The Impact of child abuse on children’s play: a conceptual model.
Occupational Therapy International, 7(4),
pp: 259-276.
Creek., J.
(2002) Occupational Therapy and Mental Health. 3rd ed.
London: Churchill Livingstone.
Freud,
S.
(2005). Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση (Α. Πάγκαλος, Μτφρ.). Αθήνα: Γκοβόστη.
Gilmore, J.
B. (1971). Play: A special behavior. In R. E. Herron & B. Sutton-Smith
(Eds.), Child’s Play. New York: John Wiley & Sons, pp. 311-325.
Linder, T.
(2008). Transdisciplinary Play-Based Assessment (2nd
edition). Baltimore: Paul H. Brookes Publication Co.
Piaget, J.
(1962). Play, Dreams, and Imitations in Childhood. New York: W. W. Norton.
Russ, S. W.
& Niec, L. N. & Kaugars, A.S. (2000). Play Assessment of Affect: The
Effect in Play Scale. In K. Gitlin-Weiner & A. Sandgrund & C. Schaefer
(Eds.), Play Diagnosis and Assessment (2nd edition). New
York: John Wiley & Sons, pp. 722-749.
Shore, I.
L. (1995) Tending inner gardens: the healing art of feminist psychotherapy. NY:
Haworth Press.